** Splish splash! Als de thermometer eenmaal de 25°C voorbij streeft, kan het lastig zijn om geïnspireerd te blijven voor breisels. Maar gelukkig hebben we een heel stel gebreide badpakken voor je zomerse inspo! **
Gebreide badpakken! Je zag ze al eens voorbijkomen in onze posts over de Chanel to Westwood-tentoonstelling en de review van A Stitch in Time Vol. 1. Nu doken Lieke en ik in ons eigen archief voor de beste dutch vintage swimwear, maar digitaal bleek er nog meer bijzonders! Via Modemuze, een online platform voor mode en kostuums in Nederlandse musea, vond ik een serie breipatronen die bij LUX wasmiddel zaten in de jaren ’30 en nu in het bezit zijn van Museum Rotterdam; en op de site van de Koninklijke Bibliotheek staan een aantal geweldige afbeeldingen uit Praten en Breien. Verder herinnerde ik me de Nederlandse patronen van badpakken die Renée van Renée and the Cat’s Meow (Melanostalgia op Instagram) eerder had gepost, die ze vertaald heeft en verkoopt op haar Etsy winkel Interbellum. Daarnaast was er het een en ander te vinden over de geschiedenis van badkleding op diverse plaatsen. Daarbij viel me wel wat op.
Om maar met de deur in huis te vallen: het gebreide badpak van weleer blijkt controversiëler dan de meeste andere vintage patronen. Meer nog dan truien-met-korte-mouwen leveren ze hilariteit, onbegrip en zelfs afkeer op. Tijdens mijn online bureau-onderzoekje kwamen verschillende horrorverhalen uit het verleden naar boven, niet zozeer over de warmte, maar over loodzware – of erger nog, afzakkende – natte zwempakken van jeukende wol. Om de vraag ‘wat deden mensen zichzelf in godsnaam aan?’ te beantwoorden, komen we op een vaker terugkerende reden uit: het was een significante vooruitgang op de toenmalige situatie.
In de negentiende eeuw kwam de badcultuur op: rijke mensen gingen voor hun gezondheid in de zee zwemmen. Maar Schandaal!! lag op de loer, dus probeerde men het fatsoen op allerlei manieren te bewaren. Door middel van badkoetsen, cabines die de zee in werden gereden, zodat niemand je kon zien als je in het water ging, met een kostuum dat voor vrouwen bestond uit een enkellange broek, een tuniek met lange mouwen, een lange rok en enkellaarsjes. Langzaam werden de badkleding wat kleiner (en begon meer te lijken op het soort outfits dat je misschien uit The Addams Family of Tim Burton-films kent), maar je snapt dat het meer bij ‘onderdompelen’ bleef dan daadwerkelijk zwemmen.
Dat is dé reden dat de Australische zwemster Annette Kellerman begin 20ste eeuw koos voor een strakzittend zwempak, een ‘unitard’ die haar rondingen bedekte van schouders tot tenen maar haar armen vrij liet. Ze weigerde om badkleding met rokken aan te trekken, omdat deze logge, onhandige outfits volgens haar meer slachtoffers bij zwemmen maakten dan kramp: “Ik kan niet zwemmen met meer dingen aan dan je op een waslijn zou hangen!”
Kellermans zwemtalent en -kleding maakten haar een sensatie, maar het zorgde er ook voor dat ze in 1908 op het strand in Massachusetts werd gearresteerd wegens ‘onfatsoenlijkheid’ (arrestaties hiervoor kwamen vaker voor overigens). Ze pleitte dat de gangbare badkleding alleen geschikt was om pootje te baden, omdat deze in het water aantrekken was ‘als zwemmen in baljurken’. De rechter gaf haar gelijk en sprak haar vrij. Mede dankzij deze publiciteit werd het debat over en de vraag naar praktische zwemkleding voor vrouwen aangezwengeld. Dit ging niet van de een op de andere dag! De voorzitter van het IOC, Pierre Coubertin, vond dat vrouwen zich beter bij het applaus voor mannen konden houden wat sport betreft. Hij vond het maar niets dat in de Olympische Spelen van 1912 in Stockholm het zwemmen voor dames voor het eerst een onderdeel was. Het Britse team won met speciaal ontworpen tricot badpakken van zijde. Gebreide badpakken for the win!
Zowel sociale als technologische verandering had veel invloed op de mode van de jaren ’10 en ’20: de invloed van de vrouwenbeweging van de suffragettes aan de ene kant, aan de andere de innovatie van (door machines gebreide) tricot. Dit laatste werd gebruikt door legendarisch zwemmodemerk Jantzen, en trendsetter Coco Chanel. Zij was deel van en ontwierp voor de beau monde van toen, die kleding wilde met veel bewegingsvrijheid die hun sportieve, gebruinde lichamen op hun best deden uitkomen. Zoveel minder stof, en zoveel meer huid en lichaam te zien binnen relatief korte tijd!
In de jaren ’30 verschenen de eerste patronen voor met de hand gebreide badpakken. De thirties worden wel de gouden eeuw van zelfmaakmode genoemd: mensen maakten de mode van toen zelf thuis na, met veel creativiteit en details. Ook verscheen toen de eerste badkleding van synthetische stoffen op de markt (het ultieme rekbare Lycra pas in de jaren ’70), die vanaf eind jaren ’50 de gebreide badpakken deden verdwijnen, met uitzondering van wat patronen voor kinderen. En schijnbaar alleen veel herinneringen aan onhandigheid achterlatend! Maar, is dat wel zo? Mensen zwommen er Het Kanaal mee over, het kan toch niet alleen maar ellende zijn geweest?
Er blijkt toch iets meer onenigheid over het comfort van gebreide badpakken. De onvolprezen Susan Crawford (zie onze posts over A Stitch in Time Vol. 1 en de Vintage breibibliotheek deel 1) schreef er verschillende keren over en verscheen een tijd terug in de eerste aflevering van de driedelige serie documentaires The Fabric of Britain, Knitting’s Golden Age, om over gebreide badpakken te vertellen en te zien hoe vintage model Fleur La Guerre in november de zee in gaat (respect) in dat geweldige marineblauwe gebreide badpak met een meeuw erop. Helaas is deze aflevering niet meer online, maar er is een clip te zien bij de BBC (alleen voor bewoners van de UK of als je je daar digitaal doorheen weet te smoezen). Gelukkig heeft Susan er verschillende keren over geblogd:
En schreef een artikel in het tweede nummer van Textisles, een shortlived digitaal tijdschrift van de briljante Schotse designer Kate Davies, dat nog te krijgen is op Ravelry.
TL:DR: Toen Susan zich verdiepte in het onderwerp, bleek dat er andere dingen dan ‘het is van wol en het is zelfgebreid’ mis kunnen zijn geweest met die gebreide badpakken from hell: niet passend doordat ze geleend waren van een ouder familielid; te weinig negative ease of niet goed op maat gemaakt, zodat ze niet strak genoeg zitten; van uitgehaalde wol gemaakt om geld te besparen, wat de elasticiteit van wol niet bevorderde; geen versteviging op strategische plekken; verkeerd gewassen en gedroogd, bijv. door de mangel gehaald en opgehangen in plaats van plat; onjuiste stekenverhouding of de maker was überhaupt gestrand (ha ha) doordat patronen soms maar zo weinig informatie gaven: redenen genoeg! En met alle ervaring die breiers kunnen hebben, de eisen waar badkleding aan moet voldoen, zijn anders dan die van gewone kleren. Een gebreid badpak dat wel goed en passend is gemaakt heeft wellicht niet van die nadelen. Het experiment met Fleur in The Golden Age of Knitting was in ieder geval interessant, dat paste nog prima nadat ze uit de zee kwam!
‘Dus, ga je er zelf één breien en er dan in zwemmen?’, zul je nu misschien vragen. Nou, gezien de snelheid waarmee ik brei, denk ik niet dat ik snel veel tijd zal hebben voor iets dat ik niet zo heel vaak aantrek, zoals een gebreid badpak. En natuurlijk is een zwempak van nu uit de winkel een stuk praktischer! Maar sinds we begonnen zijn met De Breistaat zijn we alleen maar meer onder de indruk geraakt van de innovativiteit, creativiteit en vooral stijl van vintage breimode, met name wat stekenpatronen en ontwerp betreft, en dat geldt zéker voor de gebreide badpakken die je hier voorbij hebt zien komen!
Misschien moeten we een voorbeeld nemen aan de retro witte, gehaakte bikini, die nu weer superpopulair is bij boho girls (in combinatie met episch lang haar, een lekker kleurtje en een tropisch strand). Niemand verwacht dat je daar baantjes mee gaat zwemmen, maar als lounge outfit met cutoff denim shorts doet ‘ie het fabulous, net zoals een vintage gebreid badpak als rompertje of playsuit!
Bronnen:
Een duik in de geschiedenis van de badmode – Judith van Amelsfoort voor Modemuze
Strandmode jaren ’20 en jaren ’30 – Marije Blaasse voor Modemuze
Het ontstaan van badkleding– Marije Blaasse voor Modemuze
Die schandalige badmode – Els de Baan voor Trouw
De krimpende geschiedenis van het badpak – Eliane van den Ende voor EOS Wetenschap
The Knitted Swimsuit Project – Susan Crawford
Knitted Swimsuits – Susan Crawford
Swimsuit Revolution – Kate Davies in Textisles 2, april 2012
On Parade: A Decade of American Swimwear 1917-1927 – Kate Davies in Textisles 2, april 2012
The Rise (and Fall) of the Hand Knitted Swimsuit – Susan Crawford in Textiles 2, april 2012
Meet the Maker: Griseldis Schmitthuber and her fabulous hand-knitted swimsuit – Kate Davies in Textisles 2, april 2012
5 reacties op “Uit de collectie: gebreide badpakken 👙🏖💦”